“Onderzoek wijst uit dat in de selfies van vandaag meer genderstereotypes verscholen zitten dan in de tijdschriftenadvertenties uit de jaren 70″.

aus: Dawn Woolley, zitiert durch Tom Peeters: Selfies die dieper graven. Bruzz, 1.2.23, im Internet.

02/23

“… ik vind het ontluisterend dat uitgerekend een Vlaams-nationalist zo scherp is voor ouders die een andere taal spreken dan de schooltaal. Nog niet zo lang geleden konden Nederlandstalige leerlingen in Vlaanderen alleen naar Franstalige middelbare scholen. … Vlaams-nationalisten … dreigen … in dit debat dezelfde toon te gaan hanteren als de Franstalige imperialisten waartegen ze vroeger hebben gestreden. …

Ik snap natuurlijk wel dat kennis van het Nederlands in de lagere school een issue is, maar als er al een probleem is, dan is het de taak van de school en niet van de ouders om die taalachterstand te remediëren.

Maar is een andere thuistaal een probleem om het goed te doen op school?

Helemaal niet. Veel kinderen die thuis een andere taal spreken, hebben geen enkel probleem op school. Er is geen automatisch verband: het is niet omdat je een andere thuistaal hebt, dat je het slecht doet op school. Of leerlingen goed presteren, is een supercomplexe kwestie. Taal is daarvoor ook niet dé cruciale sleutel. Ook de van huis uit Nederlandstalige kinderen doen het niet allemaal goed op school. Maar er is zeker niets mis met taalondersteuning op school voor kleuters die dat nodig hebben. …

Toch is er geen wetenschappelijke evidentie voor een vreemde thuistaal als obstakel voor schoolprestaties?

Nee, maar ook niet voor het tegenovergestelde uitgangspunt. Het is niet omdat je de school meertalig maakt en daar de thuistalen gebruikt, dat die kinderen het dan beter gaan doen. … [Bij] … een groot onderzoek … door onder meer collega Piet Van Avermaet van de UGent … heeft [men] thuistalen aan bod laten komen op school … Maar aan het eind van de rit bleek dat thuistaalonderwijs weinig effect te hebben. … Wel bleek dat meertaligheid erkennen en laten bestaan op school geen schadelijke gevolgen heeft. Dat is natuurlijk ook interessant.

Op zich ben ik ook een groot voorstander van meertaligheid. … [Daardoor zouden] hele groepen Vlamingen, die thuis talen als Arabisch, Berbers of Turks spreken, zich gerespecteerd en gezien … voelen.

Maar dus de ouders en de thuistaal met de vinger wijzen, is kort door de bocht?

Het is heel beschuldigend en suggereert ten onrechte dat thuistaal of familietaal een onmiddellijk effect heeft op de taal die je nodig hebt op school. … In Hongkong sturen ze tweejarigen naar de pianoles. Alles kan dus. Maar willen we dat ouders van jonge kinderen nog extra familietijd moeten transformeren tot schooltijd?”

aus: ‘Veel kinderen die thuis een andere taal spreken, hebben geen enkel probleem op school’, Jürgen Jasperd interviewt durch Han Renard, Knack online, 19.1.23, im Internet.

01/23

“Op de top van de Olympiaberg staand heb ik mijn eigen definitie van ‘beschaving‘ geformuleerd als:

‘Het vermogen van een cultuur om iets lelijks of slechts in iets esthetisch te veranderen. De beschaving is het vermogen tot transformatie en tot de ontwapening van de eigen geschiedenis.’

Na de oorlog hadden de Duitsers jaren- en decennialang op de ruinen van hun stad kunnen huilen en diegenen kunnen vervloeken die hen hadden gebombardeerd. Maar in plaats daarvan zagen ze in dat ze hun ongeluk voor het grootste deel aan zichzelf te wijten hadden en dat ze met jammeren niets zouden bereiken. Zij begonnen met hun vroegere vijanden samen te werken om het eigen land weer op te bouwen. De herinnering aan de gebeurtenissen uit de oorlog dient er niet toe om ressentimenten tegen de vroegere vijanden op te poken, maar om tot vrede te manen.

Een paar jaar geleden riep de Egyptische schrijver Hamdy Abu-Golayyel de islamitische wereld op om naar het voorbeeld van Duitsland een Japan voor het Westen te capituleren en een nieuwe start te maken. Hij meende dat de cultuur van trots en verzet tijdens en na het kolonialisme de moslims niets dan energieverlies en achterstand had opgeleverd. …

Maar ook al klopt de vergelijking met Duitsland en Japan in de kern van de zaak niet, we zouden toch ook eens naar Taiwan kunnen kijken. Tijdens de Japanse invasie werd het land verwoest, werden duizenden vrouwen verkracht en talloze mensen gedood. Slechts de staatsuniversiteit van Taiwan, die de Japanners zelf in 1928 hadden gebouwd, bleef staan toen de Japanners het land verlieten. Uit verbittering en uit trots hadden de Taiwanezen deze universiteit kunnen opblazen of sluiten om niet aan de gruweldaden van de Japanners herinnerd te hoeven worden. Toch besloten ze de universiteit niet alleen te behouden, maar zelfs te ontwikkelen. …

Voor veel moslimintellectuelen … dient het argument dat de islamitische wereld door het Europese kolonialisme in haar eigen ontwikkeling geremd en teruggeworpen is als het belangrijkste excuus voor haar achterlijkheid. … De Olympiaberg en de universiteit van Taiwan … – het lukt de islamitische wereld gewoonweg niet een soortgelijk proces op gang te brengen, omdat men zich blijkbaar prettig voelt in de puinhopen van de eigen geschiedenis.”

aus: Hamed Abdel-Samad: De ondergang van de islamitische wereld. Een prognose. Amsterdam/Antwerpen; Contact 2011 (dt. Orig.-Ausg. 2010), S.30-32.

Abb.: Waldi, Olympiamaskottchen, München’72, im Internet.

01/23

“Als het de gewoonte was om meisjes naar school te sturen en men hen daarna wetenschappen liet studeren, zoals men dat doet met jongens, dat zij dit even volmaakt zouden leren en de moeilijke dingen van alle kunsten en wetenschappen zouden begrijpen, zoals jongens dat doen. … In zoverre vrouwen een lichaam hebben, dat … zwakker en minder geschikt voor het verrichten van bepaalde taken, zo is hun denkvermogen meer bevrijd en scherper gericht op hetgeen, waarop ze zich toeleggen. …

Weet je, waardoor het komt, dat ze [de vrouwen] minder weten? … Dat komt ongetwijfeld, doordat ze niet met zoveel verschillende dingen in aanraking komen, maar in hun huizen blijven en het voldoende vinden om hun huishouding te doen. Er is niets dat een verstandelijk begaafd mens zoveel leert als oefening en ervaring met vele en verschillende dingen. …

Maar waarom leren ze dan niet meer? … Omdat … de maatschappij het niet van belang acht, dat ze zich mengen in datgene, dat aan mannen overgelaten moet worden … Kijk eens naar boerenmensen van het platteland … Je zult in genoeg streken mensen aantreffen, die allen op dieren gelijken, zo onnozel zijn ze. … Maar dit alles komt door gebrek aan onderwijs …”

aus: Christine de Pisan: Het boek van de stad der vrouwen. Amsterdam: Feministische Uitgeverij Sara 1984, frz. Orig.-Ausg. 1405, vertaald door Tine Ponfoort, s.80/81.

10/22

“Het is best mogelijk dat bezoekers van een andere planeet na hun landing op Terra tot de conclusie zouden komen dat de religie van de huidige mensheid bestaat uit een rampencultus waaraan de leden van de soort zich eenmaal of meermalen per dag thuis voor hun flikkerend rechthoekig huisaltaar overgeven. De mensheid verenigt zich – zo zullen de buitenaardse wezens wel denken – in een gemeenschappelijke, bezorgde extase bij het zien van de openbaringen van het erge, gewelddadige en mislukte dat de boodschappen van een allen gemeenschappelijk absolute doorgeeft.”

aus: Peter Sloterdijk: Technologie & wereldmanagement – Over de rol van de informatiemedia in de synchrone wereldmaatschappij. (geschreven 1993), hier in: Ders.: Mediatijd. Amsterdam: Boom 2012, S.45-49.

05/22

“Wie naar de bioscoop gaat riskeert altijd een antropologische lezing, en wie van actiefilms houdt staat eo ipso dicht bij de paleoantropologie, omdat action … de lang gezochte sleutel levert tot het overgangsgebied tussen aap en mens. …

De moderne action-film is een soort experimentele geschiedschrijving van prehistorie en vroegste geschiedenis …: de losmaking der menselijke horden van de Oude Natuur. …

De beide universalia van de actiefilm – rennen en schieten – zijn in de regel verbonden door sequenties die cineasten ‘achtervolgingen’ noemen. Om nauwelijks iets anders gaat het ook bij de grote oergebeurtenis waaruit de homo sapiens voortkomt – het loopdier dat voor tweevijfde van zijn lengte uit benen bestaat en dat mens wordt omdat het achtervolging doorstaat. Daartoe was het nodig dat de vroege mens zich van vluchtdier tot tegenaanvaller transformeerde – vooral door het werpen met stenen en het slingeren van takken.

De handelingseenheid van rennen op de vlucht, zich omdraaien en werpen naar de aanvaller is het oudste actiepatroon van de mensheid – het is precies het patroon dat de menswording versnelt en het ontstaan van een specifiek menselijk groepsklimaat mogelijk maakt. Door de unieke verbinding van rennen en werpen vormt zich om de bezitters van zulke bijzondere vaardigheden een onzichtbare ring, een afstand van alle overige natuur, die van nu af menselijke wezens niet meer kan dwingen zich via louter lichamelijke aanpassing op hun omgeving in te stellen. …

Inderdaad is de mens, voor zover hij zich in de tegenaanval zelf heeft geschapen, een artilleristisch dier – werper, schutter, afstandschepper met de middelen van het projectief en de geworpen grensstenen. Als we bedenken dat de eerste ‘grenzen‘ niet getrokken of geplaatst maar geworpen werden (om daarna als niemandsland tussen de werpers leeg te blijven), dat wordt de archaïsche, suggestieve kracht van schietwapens in het algemeen en van vuurgevechten in de actiefilm in het bijzonder heel plausibel. …

Homo sapiens zou men met meer recht homo jactans, de werpende mens, kunnen heten. …”

aus: Peter Sloterdijk: Afgezanten van geweld – Over de metafysica van de actiefilm. Rede, Karlsruhe1993, hier in: Ders.: Mediatijd. Amsterdam: Boom 2012, S.45-49.

05/22

“Gelijke delen zelfdestructie en zelfspot.”

aus: Lia van Bekhoven: In Groot-Brittannië is alles ingestort. Interview durch Tom Pardoen, De Morgen, 30.4.22.

04/22

“woke … is een kanskaart, die sommige mensen, vooral mannen, te pas en te onpas willen trekken om vrouwenhaat en vreemdelingenhaat en haat tout court te kunnen blijven verspreiden, zonder dat ze daarop aangesproken hoeven te worden. Je zag het ook toen Vooruit-voorzitter Conner Rousseau afgelopen week kritiek kreeg over zijn stelling dat hij zich ‘niet in België’ voelt wanneer hij in Molenbeek rijdt. ‘We zijn niet woke’, wimpelde zijn woordvoerder alle kritiek af. Net zoals zeggen dat je vrouwen niet moet verkrachten is dus ook zeggen dat ook de inwoners van Molenbeek erbij horen blijkbaar woke.”

aus:  Bert Eeckhout: De kanskaart van Derksem. De Morgen, 30.4.22.

04/22

“Ironisch genoeg heeft het tijdperk van de vrije markt geleid tot de succesvolste afscheidingsstrijd die ooit in India gevoerd is – de afscheiding van de middenklasse en bovenlaag van de bevolking naar een eigen land, ergens hoog in de stratosfeer, waar ze opgaan in de elite van de rest van de wereld. Dit koninkrijk in de lucht is een universum op zich en is hermetisch afgesloten van de rest van India. Het heeft zijn eigen kranten, films, televisieprogramma’s, moraliteiten, transportsystemen, winkelcentra en intellectuelen. …

Maar er is één probleem: lebensraum. Een koninkrijk heeft lebensraum nodig. Waar vindt dit koninkrijk in de lucht zijn lebensraum? De burgers kijken naar beneden, naar het oude land. Ze zien adivasi’s wonen op de bauxietbergen van Orissa, op het ijzererts in Jharkand en Chhattisgarh. Ze zien in Nandigram mensen (moslims en dalits) wonen op toplocaties waar eigenlijk chemische fabrieken zouden moeten staan. … Ze denken: dat is ons bauxiet, ons ijzererts, ons uranium. Wat doen die mensen op ons land? Wat doet ons water in hun rivieren? Wat doet ons hout aan hun bomen?

… Wanneer de burgers van het koninkrijk in de lucht hun blik over het land laten gaan, zien ze overbodige mensen die op kostbare bronnen wonen. De nazi’s hadden een benaming voor ze: überzählige Esser, overtollige eters. …

Historisch gezien  is efficiëntste vorm van genocide: mensen uit hun huis halen, ze bijeendrijven en water en voedsel ontzeggen … Mogelijk op China na heeft India nu de grootste populatie ontheemden ter wereld. Alleen al door de aanleg van dammen zijn  meer dan dertig miljoen mensen verdreven. …

Het kunstmatige universum … vertelt ons dat de rijken geen keuze hebben (er is geen alternatief) maar de armen wel. Die kunnen ervoor kiezen om rijk te worden. Doen ze dat niet, dan verkiezen ze pessimisme boven optimisme, aarzeling boven zelfvertrouwen, gebrek boven hoop. Met andere woorden: ze kiezen ervoor om arm te zijn. Het is hun eigen schuld. Ze zijn zwak. (En we weten hoe zoekers naar lebensraum over zwakken denken.) Ze zijn ‘de spoken uit het verleden die mensen gevangenhouden’. Ze zijn nu al spoken. …

Misschien vragen deze miljoenen mensen ‘spoken uit het verleden’ zich af welk advies Gandhi zou gegeven hebben … Misschien vragen ze zich af of ze in hongerstaking kunnen gaan, hoewel ze al bijna omkomen van de honger. Of ze buitenlandse goederen kunnen boycotten, hoewel ze geen geld hebben om die goederen te kopen. Of ze kunnen weigeren om belasting te betalen, hoewel ze geen inkomsten hebben.

Mensen die de wapens hebben opgenomen weten heel goed wat de gevolgen van een dergelijke beslissing zijn. … Honderdduizenden hebben het vertrouwen in de instituten van de Indiase democratie opgezegd. Grote delen van het land hebben zich onttrokken aan het gezag van de regering. (Bij de laatste telling naar verluidt vijfentwintig procent.) De strijd stinkt naar dood en verderf. … Mensen geloven dat wanneer er gedreigd wordt met vernietiging, ze recht hebben om terug te vechten. Met alle mogelijke middelen. …”

aus: Arundhati Roy: redevoering, gehouden op 18 januari 2008 in Istanboel, een jaar na de moord op Hrant Dink, redacteur van de Turks-Armeense krant Argos. Veröffentlicht in Outlook (India), 4.2.8. Hier in: dies.: Luisteren naar Sprinkhanen, aantekeningen over democratie. Amsterdam: De bezige bij, 2010, S.183-191

Abb.: Amol K Patil, Sweep Walking, 2015, installation detail. Collection Stedelijk Museum Amsterdam, im Internet.

07/21

“Empiristen dachten … dat kennis van buiten kwam, door de ervaringen. Maar dan is het probleem dat we nooit algemeen geldige uitspraken zouden kunnen doen. Het beroemde biljartballenvoorbeeld van Hume illustreert dit: ik zie biljartbal A naar biljartbal B rollen, en daarna rolt bal B weg. Maar ik kan niet concluderen dat de botsing van A het rollen van B veroorzaakt. Veroorzaking zit niet in de ervaring.

Kant beantwoordt de vraag ‘hoe is kennis mogelijk’ door het hele idee om te draaien. Net als Copernicus, die stelde dat niet de zon om de aarde maar de aarde om de zon draait. Zo zei Kant: we richten ons verstand niet naar de werkelijkheid, de werkelijkheid richt zich naar ons verstand. Daarmee bedoelt hij dat wij een bepaalde structuur opleggen aan de werkelijkheid, die er dus niet als zodanig, in zichzelf in zit. Die structuur maakt deel uit van ons kenapparaat. Wij kunnen de werkelijkheid niet anders zien dan gestructureerd door oorzaak en gevolg. Of gestructureerd in ruimte en tijd. Ruimte en tijd zitten niet daarbuiten, maar hierbinnen, en alle dingen die wij waarnemen hebben die structuur. Dat stelt ons in staat om algemeen geldige uitspraken te doen, tussen ons mensen, want we hebben allemaal de rede en ervaren daardoor op dezelfde manier. Hiermee doorbrak Kant de patstelling waarin het denken over kennis was geraakt.’

aus: Toske Andreoli: De vijf beste ideeën van Immanuel Kant volgens Thomas Nys. De Groene Amsterdammer, 24 nov 2014, im Internet.

01/21