“Voorstel voor de Dikke Van Dale:

zoo-ïs-me (het; v; meervoud: zooïsmen)
Zooïsme is een strategie, gebaseerd op de kenmerken van de zoo humain, die dient om het verschil tussen bevolkingsgroepen te spectaculariseren. Een bepaalde bevolkingsgroep wordt opgesloten in een denkbeeldige kooi en opgevoerd, met als doel een (onzichtbare) grens te trekken tussen het normale en het abnormale en ordende, differentiërende en geruststellende sjablonen in ons hoofd te prenten.

… Herinnert u zich de foto’s uit de beruchte gevangenis van Abu Ghirab in Irak tijdens de bezetting onder leiding van de Amerikanen. … De foto’s waren bedoeld voor een privézoo-humain, maar raakten in de openbaarheid. … De schade was enorm, het Amerikaanse zooïsme inspireerde conservatieve en vooral extremistische moslims tot eenzelfde zooïsme, met als trieste hoogtepunt de beelden die IS in ware Hollywoodstijl maakte van gevangenen in een kooi die langzaam in een zwembad wordt getakeld. …

Door de grote toegankelijkheid van technologie wordt het eenrichtingsverkeer van cinema, radio en televisie doorbroken. Iedereen kan nu mondiaal beelden verspreiden vanuit de huiskamer. … Met de renaissance van de zoo humain en de democratisering van het zooïsme als gevolg.

Overmediatisering heeft geleid tot wijdverspreide, ja zelfs live uitgezonden zoos humains. … Tv-programma’s zoals … ‘Big Brother’ … ‘Ex on the beach’ … ‘Temptation Island’ … ‘Extreme verzamelaars’ … ‘My strange addiction’ … ‘Jambers’ … ‘Obese UK’ … ‘Toast Kannibal’, ‘Stanley’s Route’ … ‘Groeten uit de Rimbou’ … ‘Beroepen zonder Grenzen’, ‘Wedding Day’ …

Het overdramatiseren van cultuurverschillen als cultuurshocks benadrukt … voortdurend de stereotiepe beeldvorming over de ‘Ander’. Die ‘Ander’ is willekeurig geworden, namelijk iemand die zich in negatieve zin onderscheid van de kijker; daarmee verwoordt hij of zij tot Barbaar. …. Het gevoel van een ‘authentieke’ (kijk)ervaring te beleven, is – net zo goed in het Senegalese dorp ten tijde van de Wereldtentoonstelling in Gent – vaak vals en daardoor manipulatief. … Daar waar de Barbaar in de koloniale zoo humain niet kon spreken, kan hij in de door beeldcultuur gedomineerde tijd van nu, slechts spreken wanneer hij daartoe wordt aangezet. Wanneer de montage daar ruimte voor laat.”

aus: Chokri Ben Chikha: Zoo humain, de blijde terugkeer van de barbaar. Tielt: Lannoo 2017, S.83-88.

Abb.: Brett Bailey: Exhibit B, Performance, 2010-, Detail, Photo Sofie Knijff, im Internet.

03/24